Podczas każdego badania krwi sprawdzanych jest kilka podstawowych składników krwi. Każdy składnik powinien mieścić się w normie. Wyniki składowe przekraczające normę lub będące poniżej normy mogą sugerować nieprawidłowe stany organizmu.
Erytrocyty (RBC – Red Blood Cell), krwinki czerwone
niemowlęta – 3,8 M/µl, kobiety – 3,9–5,6 M/µl,
mężczyźni – 4,5–6,5 M/µl
Zwiększenie ponad normę zdarza się rzadko (np. u osób przebywających wysoko w górach).
Zmniejszenie liczby erytrocytów to objaw anemii. Może być skutkiem utraty krwi (np. z wrzodu żołądka lub dwunastnicy) albo efektem niedoboru żelaza, witaminy B12 lub kwasu foliowego. Inne przyczyny to ciąża i choroby nerek.
Hemoglobina (HGB)
kobiety – 6,8–9,3 mmol/l lub 11,5–15,5 g/dl,
mężczyźni – 7,4–10,5 mmol/l lub 13,5–17,5 g/dl
Przekroczenie normy świadczy o odwodnieniu organizmu.
Niskie wartości są oznaką anemii.
Hematokryt (HCT)
dzieci do 15 lat: 35–39%,
kobiety: 37–47%,
mężczyźni: 40–51%
Podwyższony wskaźnik występuje w chorobie o nazwie czerwienica i przy odwodnieniu organizmu.
Obniżony wskaźnik sugeruje anemię.
MCV (Mean Corpuscular Volume) zwana makrocytozą – średnia objętość krwinki czerwonej (średnia objętość erytrocytów)
80–97 fl
Wzrost wartości MCV nie oznacza patologii, ale przy przekroczeniu 110 fl można spodziewać się anemii spowodowanej niedoborem witaminy B12 lub kwasu foliowego.
Zmniejszenie wartości MCV (zwane mikrocytozą) to najczęściej skutek niedoboru żelaza.
MCH (Mean Corpuscular Hemoglobin), średnia masa hemoglobiny
średnia zawartość hemoglobiny w krwince czerwonej; pozwala odpowiedzieć na pytanie, czy erytrocyty posiadają normalną, zbyt małą lub zbyt dużą ilość hemoglobiny
26–32 pg
Zmniejszenie wartości MCH świadczy o niedobarwieniu (najczęściej w anemii z niedoboru żelaza).
MCHC (Mean Corpuscular Hemoglobin Concentration)
średnie stężenie hemoglobiny w krwince czerwonej, czyli miara wysycenia erytrocytów hemoglobiną (podobnie jak MCH)
31–36 g/dl (%) lub 20–22 mmol/l
Zmniejszenie wartości MCHC jest typowe w anemii z niedoboru żelaza, często spotykane u kobiet miesiączkujących.
Leukocyty (WBC – White Blood Cell)
4,1–10,9 K/µl (G/l)
Zwiększenie ponad normę to sygnał, że w organizmie toczy się infekcja lub mamy do czynienia z miejscowym albo uogólnionym stanem zapalnym czy też z białaczką (podwyższone wskaźniki pojawiają się również przy intensywnym wysiłku fizycznym, długotrwałym, nadmiernym stresie, a nawet po dłuższym opalaniu).
Zmniejszenie liczby leukocytów może być spowodowane niedoborem granulocytów, limfocytów lub wszystkich komórek jednocześnie. Może być wynikiem uszkodzenia szpiku przez chorobę lub skutkiem ubocznym leczenia (większość leków przeciwnowotworowych powoduje zmniejszenie liczby granulocytów).
Limfocyty (LYM)0,6–4,1 K/µl; 20–45%
Liczba limfocytów zwiększa się w: chłoniakach, przewlekłej białaczce limfocytowej, szpiczaku mnogim, nadczynności tarczycy oraz w chorobach zakaźnych wieku dziecięcego. Uwaga: większa niż u dorosłych liczba limfocytów u dzieci do 4 lat jest normą!
Zmniejszenie liczby limfocytów u dorosłych może być objawem AIDS i, w mniejszym stopniu, innych zakażeń wirusowych; u dzieci może mieć charakter wrodzony i wymagać jak najszybszego leczenia.
Monocyty (MONO)
0,1–0,4 G/l
Zwiększenie liczby monocytów może być spowodowane mononukleozą zakaźną, przewlekłym zakażeniem bakteryjnym: gruźlicą, kiłą, brucelozą, zapaleniem wsierdzia, durem, zakażeniami pierwotniakowymi, a także urazami chirurgicznymi, kolagenozami, chorobą Crohna, nowotworami oraz być objawem białaczki monocytowej.
Zmniejszenie liczby monocytów może być wynikiem toczącej się w organizmie infekcji lub stosowania niektórych leków (np. glikosterydów), ale w praktyce medycznej zwykle nie ma istotnego znaczenia.
Trombocyty (PLT; płytki krwi)
140–440 K/µl (G/l)
Zaburzenia ilości płytek krwi – zarówno ich niedobór, jak i nadmiar – zwykle świadczą o stanach chorobowych. Nieco rzadsze są zaburzenia funkcji samych płytek.
Zwiększenie ponad normę pojawia się w przewlekłych zakażeniach, po wysiłku fizycznym, w niedoborze żelaza, po usunięciu śledziony, w ciąży i w nadpłytkowości samoistnej (nowotwór o łagodnym długotrwałym przebiegu). Podwyższony poziom płytek krwi, czyli trombocytoza, może być skutkiem różnego rodzaju wad wrodzonych, przewlekłych infekcji, toczącego się w organizmie procesu nowotworowego czy zespołu mieloproliferacyjnego
Zmniejszenie liczby płytek krwi może być spowodowane ich upośledzonym wytwarzaniem w szpiku (z powodu przerzutów raka do szpiku lub ostrych białaczek) albo z ich zbyt szybkim niszczeniem, lub połączeniem tych dwóch procesów. Może też być wywołane na skutek działania leków przeciwbólowych i antybiotyków, chorób autoimmunizacyjnych lub ich niszczeniem przez toksyny bakteryjne. Zmniejszone wytwarzanie płytek krwi może być między innymi skutkiem wrodzonej białaczki, różyczki noworodków, niedokrwistości aplastycznej czy niewydolności nerek. Z kolei nadmierne niszczenie trombocytów zachodzi na skutek wcześniactwa, przy plamicy nerkowej czy po transfuzjach. Małopłytkowość jest również objawem porfirii.